اصول سرپرستی ( آموزش منابع انسانی ) قدمه :
تغییر مداوم اوضاع و شرایط درونی و بیرونی ، بالاخص صحنه درهم تنیده و پیچیده ی بین الملل ایجاب می کند که سازمانها بطور مسمتر و پی گیرانه در صدد افزایش آگاهی ، توانایی و مهارتهای فنی ، تخصصی کارکنان خود به طور جامع و در سطوح مختلف باشند ، زیرا بالا بردن آگاهی کارکنان ، منجر به شفاف شدن ذهنیت ها شده و افراد سازمان با بصیرت بیشتری با مولفه های پیرامون شان (که مدام درگیرند) روبرو خواهند شد.
از این رو توسعه منابع انسانی در برنامه های آموزشی خود به دنبال آن است که تک تک اعضای سازمان به تکامل و تعالی علمی و اخلاقی برسند . چرا که ارزشمند ترین سرمایه در سامان ها که برای آنان مزیت رقابتی ایجاد می کند ، نیروهای آموزش دیده و فنی حرفه ای هستند .
پيچيدگي برنامه‌ريزي آموزشي كاركنان سازمانها بيشتر به انتخاب و انتقال دانش ارزشمندي متكي است كه توان و مهارت حرفه‌اي كاركنان را تعالي بخشد و در بحبوحه تحولات علمي، فرهنگي و اجتماعي پيش برنده آرمان‌ها و اهداف سازمان باشد .
انواع نياز سنجي، برنامه‌ريزي و اجراي دوره‌هاي آموزشي براي آموزش ضمن خدمت اعضاي سازمان وجود دارد كه تعيين بهره‌دهي و كارآيي روش‌هاي مذكور، نيازمند مطالعه، پژوهش و بررسي علمي است.
1
اهمیت و ضرورت آموزش :
توجه به آموزش نیروی انسانی و پرورش استعداد ها و اخلاقیت های افراد از خصوصیات و ویژگی های جوامع امروز است ، به خصوص در نزد ملل توسعه یافته و صنعتی که از اهداف اصلی برنامه منابع انسانی به حساب می آید . حتی کشورهای در حال توسعه ، آن را به نوان نوعی سرمایه گذاری باند مدت تلقی می کنند .
درباره اهمیت موضوع آموزش بلدن مدت سخنی است منسوب به کنفیوس که می گوید :
« وقتی برای یک سال برنامه ریزی می کنید غله بکارید ، اگر برای ده سال برنامه می ریزید ، درخت بکارید و زمانی که برای یک عمر برنامه می ریزید ، به مردم آموزش بدهید »
اهداف آموزش :
هدف از آموزش افزایش راندمان و بالا بردن کارایی کارکنان و اعضای سازمان است . تا از طریق آشنایی و آموزش یکسری مهارتها مرتبط با حوزه مسئولیت آنان و دستیابی به اهداف سازمانی آسان تر شود و این اهداف کلان را نمی توان در قالب اهداف جزئی تر و عینی مورد بحث قرار داد .
آموزش شرح وظایف :
منظور از شرح وظایف ، فراگیری مهارت های لازم جهت انجام کارهای پیش بینی شده در حوزه مسئولیت
2
خاص است که آن وظایف برای افرادی که آن سمت را متصدی شود طراحی و تدوین گردیده است و این شرح وظایف یکی از ایجاد جلوه های نظم و انظباط در سازمان است که بایستی در میان اعضا درونی شود و افراد شناخت عمیق از وظایف خود داشته باشند ، چه بسا بسیاری از سوء تفاهمات و بروز اختلاف بین افراد که در بعضی موارد موجب اختلال در کل سازمان میشود ، ناشی از عدم آگاهی همه جانبه از شرح وظایف شغل است . در آموزش شرح وظایف پاسخ سه پرسش روشن می شود .
الف) چه وظایفی باید انجام شود .
ب) وظایف به چه نحوی انجام می شود .
ج) منظور از وظایف چیست ؟ و در صورت عدم شناخت شرح وظایف موجب تعارض بین انتظارات سازمان از وظیفه و درک کارمندان از شرح وظیفه می شود .
آموزش رفتار روابط انسانی :
محور آموزش رفتار روابط انسانی ، روابط افراد در محیط کار ،احساسات و نحوه رفتار با دیگران است . غالبا" نگرش و رفتار افراد تحت تاثیر شیوه ای برخورد و رفتار دیگران قرار می گیرد . افراد نسبت به رفتارهای دیگران واکنشهای متفاوتی ظاهر می سازند و در آموزش های رفتار ، از آموزشهای حساسیت به خوبی می توان بهره گرفت زیرا هدف از آموزش حساسیت عبارت از شناخت خود ، درک
3
دیگران ، بصیرت یافتن از چگونگی کار گروهی ، درک و تاثیر فرهنگ و یافتن مهارتهای رفتاری می باشد چون ابزار سازگاری فرد با محیطش همان نگرشهای اوست و نگرشها به فرد کمک می کند تا در محیط های کاری توان هماهنگی و سازگاری پیدا کند .
آموزش شغلی و تخصصی :
اعضای سازمان وقتی که در مشاغل خود از نظر تخصصی و حرفه ای آموزش کافی ببینند کار خود را به نحو شایسته انجام می دهند ، چون آموزش کمک می کند تا نیروی کار بتواند از ماشین آلات ، تجهیزات و تکنولوژی پیشرفته بهتر استفاده کنند ، که در واقع آموزش دو نقش عمده ایفا می کند .
الف ) آموزش ، افراد را آماده می کند تا با علاقه بیشتر از تجهیزات و تکنولوژی پیشرفته در تولید استفاده کنند و ار خود در کارها دقت و فراست بیشتر نشان دهد .
ب ) آموزش ، ظرفیت و بیش علمی و فنی افراد را برای انجام تحقیقات کاربردی اختراعات و اکتشاف افزایش و گسترش داده و موجب می گردد تا نیروی کار خود را با تغییرات و تحولات مداومی که در تکنولوژی کالاهای سرمایه ای ایجاد می شود تطبیق دهد .
فرایند آموزش :
آموزش یکی از راه های اصولی برای هدایت تلاشهای کارکنان در سازمان است و باعث به کارگیری
4
استعدادهای نهفته ، به کار اندازی تخیل و به وجود آوردن انعطاف پذیری فکری لازم در آن خواهد شد . آموزش به کارکنان کمک می کند تا نقش فعال تر و موثر تری در نیل به اهداف ایفا کنند . و آموزش کارکنان می توانند به شکلها و شیوه های مختلف صورت گیرد .
روشهای آموزش :
از آنجایی که آموزش به معنای تجربه ای مبتنب بر یادگیری و به منظور ایجاد تغییرات نسبتا" پایدار در فرد با هدف قادر سازی او به انجام کار و بهبود بخشی تواناییها ، تغییر مهارتها ، دانش ، نگرش و رفتار اجتماعی دانسته و تلقی شده است بنابراین آموزش در واقع تغییر نگرش و مهارت افراد است که در مورد کارکنان می تواند به شکلهای مختلف صورت گیرد . از انواع روشها آموزش ضمن خدمت و شبیه سازی می باشند .
الف ) آموزش ضمن خدمت :
سازمانها تلاش می نمایند به طور مستقیم ، مهارتهای لازم را برای انجام وظایف مورد نظر به اعضای خود بیاموزند ، چنانچه توانایی افراد افزایش میابد می توانید کارها را در سطح بالاتر بهتر انجام دهند ، و روشن است که این توانایی باعث انگیزه بالای آنان خواهد شد و آنها را در انجام وظایف شان توانا تر و مسئولیت پذیر تر می کند .
5
ب ) شبیه سازی
این آموزش تجربی است ، چون فرایندهای علمی مورد استفاده در کارهای روزانه شرکت کنندگان تلفیق دارد و به شکل تئوری و عملی مهارتها را می آموزد و مفاهیم مهارت های جدید ، حیات می بخشد و این نوع آموزش تنها آموزشی است که می تواند تمام حواس را درگیر کند چون کارآموز با دنیای واقعی که انتظار می رود در آن قرار گیرد ، درگیر می شود و آموزش های لازم می بیند و این شیوه آموزش عموما" در قالب بررسی موارد خاص مثل اینکه یک وضعیت خاص به کارآموز توضیح داده می شود که درباره ی مسایل مختف عملیاتی تصمیم گیری کند .
چگونگی دستیابی به اهداف آموزشی :
چنانکه در خلال بحث آموزش کارکنان بارها گفته شد ، که هدف از آموزش ایجاد تغییرات مطلوب و مفید از بیش ، مهارت و توانایی کارکنان در استفاده بهینه از عوامل سرمایه ای مواد اولیه ، ابزار کار، نیروی انسانی و ارائه محصولات با کیفیت بهتر است برای رسیدن به اهداف آموزش سازمان مدیر باید موارد زیر را پیگیری کند .
الف ) برگزاری دوره های مختلف فنی ، تخصصی ، علمی ، فرهنگی و آموزشی به منظور ارتقای سطح اطلاعات دانش و مهارت کارکنان .
6
ب ) گسترش و تعمیم فضای آموزشی برای کلیه کارکنان با در نظر گرفتن امکانات و توانمندی بالقوه در سازمان .
ج ) ایجاد انگیزه و تشویق کارکنان در جهت کسب مهارت و دانش جدید از طریق دوره های آموزشی در داخل یا خارج از سازمان .
د ) آشنایی با تازه های تکنولوژی و طرحهای جدید ، استفاده از مجلات فنی .
ل ) تشکیل جلسات پرسش و پاسخ ، میزگرد ، کارگاه های آموزشی ، سخنرانی و سمینارهای فنی آموزشی .
فواید آموزش کارکنان سازمان :
آموزش در سازمانها و مراکز صنعتی از یک طرف به انتقال معلومات و اطلاعات و دانش های جدید م انجامد و از سوی دیگر به شکوفایی استعداد و توانمندی خلاقیت کارکنان منجر می شود ، و از این رهگذر میزان کارایی و کارآمدی سازمان افزایش پیدا می کند ، چون به لطف آموزش انتظار می رود که بینش و نگرش کارکنان در جهت مطلوب و همکاری موثر با سازمان تغییر یابد و از اهداف سازمان پشتیبانی نماید ، فی الواقع سود اصلی آموزش متوجه خود کارکنان خواهد بود ، چون هرچه سطح دانش فنی و مهارتهای شغلی کارکنان بالاتر باشدارزش وی در بازار کار و کسب درآمد آنان بیشتر خواهد شد تا مسئولان سازمان ارزش و اعتبار بیشتری به آنان قایل شوند و امنیت شغلی آنان بیشتر تضمین گردد .
7
صرف نظر از مطالب فوق فواید آموزش کارکنان را چند بند می تواند خلاصه کرد .
الف ) فراهم کردن و تسهیل در راه رسیدن به اهداف سازمان .
ب ) بهبود کمی و کیفی محصولات یا خدمات ارائه شده .
ج ) تقلیل ضایعات از راه آموزش های درست و سنجیده .
د ) پیشگیری از حوادث و سوانح در محیط کار .
ل ) تقویت روحیه جمعی و ایجاد آموزش مشترک ، تبادل نظر و به طور کلی ثبات در سازمان .
ک ) ایجاد زمینه های رشد ، ابتکار ، خلاقیت و موقعیت در امور شغلی و رفاه کارکنان .
برنامه های آموزش :
یک برنامه آموزش باید به گونه ای طراحی شود که ضمن پاسخگویی به اهداف فردی کرکنان را نیز برآورده سازد . مزایای آموزش در تمام دوره های شغلی موثر است و در واقع به توسعه فرد در مسئولیتهای آتی اش کمک اساسی می کند .
هنگامی که سازمانی اقدام به آموزش کارکنان خو می نماید ، بایسته است که در موقع تدوین و تنظیم برنامه آموزشی اهداف آموزش ناظر بر چهار حیطه ی ذیل باشد یعنی هدف از آموزش ، تحصیل موارد چهارگانه ی ذیل است :
8
الف ) کسب اطلاعات نظری .
ب ) مهارتهای حرکتی .
ج) مهارتهای مربوط به روابط بین فردی و تغییر نگرش .
د ) مهارتهای تصمیم گیری و مسئله یابی و حل مسئله .
نتیجه :
با توجه به اهمیت و گسترش روابط و تعاملات داخلی و خارجی و نزدیک شدن فاصله های زمانی و مکانی به کمک پیشرفت تکنولوژی که سبب شده است هر روز روش و سبکی خاص در شیوه تولید و خدمات و نوع خدمات وارد بازار مصرف شود . لازم و ضروری است که سازمانها ( به معنای اعم آنها ) برنامه آموزش را در درون سازمان چه به صورت بهسازی ، کارآموزی ، رولبط انسانی ، به حیث راهبردی ترین برنامه در نظر داشته باشد . تا بتواند کارایی و افزایش تولید و رضایت مندی دست پیدا کند زیرا آموزش کارکنان و اهمیت دادن به دانش و آگاهی آنان موجب تقویت انگیزش پ، تعهد و مسئولیت پذیری آنان خواهد گردید . از طرفی نیروی انسانی اصلی ترین سرمایه هر سازمان به حساب می آید پس بایسته است به همان میزان نسبت به آموزش و سایر مسائل آنان توجه اساسی گردد .
9
روشها و فنون آموزش منابع انسانی :
· آموزش از طريق سخنراني
· آموزش از طريق بحث گروهي
· روش كنفرانس
· روش سمينار
· روش سمپوزيوم
· بازديدهاي علمي
· روش تقسيم گروههاي بزرگ به گروههاي كوچك
· قضاياي اداري – مورد پژوهي
· بارش مغزي
· شبيه سازي
· آموزش حين كار
· آموزش جواري يا دهليزي
· آموزش حساسيت
· آموزش از طريق ميزگرد
· روش سنديكا
· بازگروپ ( گروه مجادله)
· روش نمايش و تشريح
