راهكارهاي چابكي در سازمان هاي توليدي

چكيده:
در اين مقاله سعي بر آن است تا اهميت چابکي سازمانها به ويژه سازمانها ي توليدي ، تاثير آن بر وضعيت رقابتي سازمان، آمادگي سازمان براي رويارويي با هر نوع تغيير ، کاهش هزينه هاي سازماني ، جلب رضايت مشتري و ... مورد بررسي قرار گيرند . در اين راستا ويژگيها و اصول کليدي يک سازمان توليدي چابک که آن را از ديگر سيستم‌هاي توليدي جدا مي کند ، ابعاد توليد چابک که يک سازمان توليدي براي حرکت به سوي چابکي بايد روي آن تمرکز کند ، معرفي ابزارهاي مورد نياز براي تحقق چابکي و سپس مرور نتايج چابک شدن سازمان و ارائه برآوردهايي در اين زمينه ، اهميت موضوع و جايگاه آن در توليد محصول يا ارائه خدمت روشن شده است .
پس از آن ، يک استراتژي رقابتي که سازمان چابک براي غلبه بر رقبا و افزايش فروش خود از آن استفاده مي کند ، ارائه شده و علل نياز سازمانها به تشکيل سازمان مجازي که نمونه کامل سازمانهاي چابک هستند ، آمده است . پس از اين موارد، مدلي پيشنهادي براي بررسي وضعيت چابكي در سازمانها وراهكارهايي در راستاي چابكي سازماني ارائه شده است و مطالعه موردي با استفاده از اين مدل صورت گرفته و نتايج آن در اين مقاله آورده شده است .

مقدمه
سرعت شايد مهم‌ترين ثروت در هزاره سوم و عصر جديد موسوم به عصر اطلاعات باشد. براي كاستن زمان پاسخگويي و بهبود انعطاف پذيري بايد شكل كاملاً جديدي از سازمانها به‌وجود آيند. امروزه رقابت در ابعاد مختلفي مطرح است، مثل سرعت تحويل محصول يا ارائه خدمات به مشتري، افزايش كيفيت محصول يا ارائه خدمات و كاهش قيمت محصول. سازمانها در راستاي اين هدف بايد روي حركت سريع اطلاعات در امر توليد، مونتاژ، توزيع، عرضه و ... متمركز شوند. هر چه اين حركت سريعتر باشد، سازمانها سريعتر پاسخگوي نياز و تقاضاي بازار خواهند بود. تغييرات فناوري و كاري ، بقاي سازمانها را تهديد مي كند. تعداد اندكي ازسازمانهاي اطلاعاتي مي‌توانند نيروهاي داخلي خود را تغيير داده و نيروهاي خارجي تأثير گذار را كنترل كنند. اگر چه اكثر سازمانها به اهميت پاسخگويي سريع به شرايط متغيير بازار آگاه بوده‌اند، اما هرگز نتوانسته‌اند طوري طراحي شوند كه قادر به انجام آن باشند . هر سازماني بايد خود را در راستاي پاسخگويي به مجموعه‌اي از نيروهاي داخلي و خارجي، به صورت چابك طراحي كند. سازمانهاي مجازي نمونة كاملي از سازمانهاي چابك هستند كه امروزه با سرعت بالايي در حال شكل‌گيري هستند و مي‌توانند پاسخي به اين نياز جديد باشند.

مفهوم چابکي سازمان
چابكي به طور كلي توانايي يك سازمان براي درک تغيير محيطي و سپس پاسخگويي سريع و كارا به آن تغيير است. اين تغيير محيطي مي تواند تغييرات تکنولوژيک و کاري يا تغيير نياز مشتري باشد. واژه «چابك» توصيف گر سرعت و قدرت پاسخگويي در هنگام مواجهه با رويدادهاي داخلي و خارجي سازمان است.
سازمانهاي چابک نه تنها بايد پاسخگوي تغييرات موجود باشند، بلكه با يك آرايش بندي مناسب بايد قادر به كسب مزاياي رقابتي نيز باشند . در سالهاي اخير، اكثر سازمانهاي توليدي روي كاهش هزينه متمركز شده‌اند، بسياري سازمانها قادر به حفظ سودآوري خود بوده‌اند، حتي در شرايطي كه قيمت محصولات آنها 40 درصد يا بيشتر افت كرده‌ است. اين سازمانها، فعاليتهاي بدون ارزش افزوده را شناسايي و حذف مي‌كنند، كه اين خود در جهت کاهش اتلاف منابع آنهاست . آنها مفاهيمي مثل توليد ناب، توليد به‌موقع، شش سيگما و ... را در خود اجرا كرده‌اند ولي فقط اين موارد براي چابكي كافي نيستند . برخي از سازمانها اكوسيستم‌هايي را ايجاد مي‌كنند كه فقط در محيطهاي پايدار مؤثرند و با كوچكترين تغيير دچار مشكل مي‌شوند.
دو تعريف كلي در رابطه با سازمان چابك به شرح زير است:
1- يك سازمان چابك، با اتفاقات و تغييرات ناگهاني، به سادگي از پا در نمي‌آيد.
2- يك سازمان چابك، سريع السير، سازگار و قدرتمند است و به تغييرات ناگهاني، فرصتهاي جديد بازار و نيازمنديهاي مشتري پاسخ سريع مي‌دهد.
سازمانهاي چابك براي درك و پيش‌بيني تغييرات محيط كسب و كار طراحي شده و در اين راستا به ساختار بندي مجدد خود مي‌پردازند. سه عامل اساسي باعث ايجاد و بقا و ارتقاي چابكي سازمانها خواهد بود كه عبارتند از: آگاهي، انعطاف پذيري و بهره‌وري .
موفقيت اقتصادي شركتهاي توليدي به توانايي توليد كنندگان در شناسايي نيازهاي مشتريان و توليد سريع و ارزان محصولاتي مطابق با آن نيازها بستگي دارد.
توليد محصول عبارتست از: مجموعه فعاليتهايي که با تعبيري از فرصتهاي بازار آغاز شده و با توليد ، فروش و تحويل محصول خاتمه مي‌يابد. توليد موفقيت آميز نتيجه محصولاتي است كه به شيوه سود آور توليد شده و به فروش مي‌رسند. معيارهاي كيفيت محصول، قيمت، زمان، هزينه ، توانايي توليد ازجنبه‌هاي خاصي با سود آوري مرتبطند و اغلب براي ارزيابي ميزان موفقيت تلاشهاي مرتبط با محصول از اين معيارها استفاده مي‌‌شود . تقريباً سه تخصص اصلي در هستة مركزي پروژه توليد محصول هستند كه عبارتند از: بازاريابي ، طراحي و ساخت ، مجموعه فعاليتهاي مذكور زنجيره تأمين نيز ناميده مي‌شوند.
سيستم‌هاي توليدي به تدريج از سيستم توليد منعطف (FMS) به سمت سيستم توليدي چابك روي آورده‌اند. يا همان سيستم توليد چابك، تنها قادر به انعطاف در برابر تغيير محصول نيست بلكه قادر به دوباره سازي سريع سيستم و پاسخ به نيازمنديهاي متغير و پوياي بازار است. به عبارت ديگر توليد چابك حالت پيشرفتة تكنولوژي توليد منعطف است كه همراه با ويژگي سطح بالاي ساختار بندي مجدد بوده و داراي يك سلول كنترلي براي كنترل كل سيستم توليد چابك است. و نيز قادر به ارتباط با سيستم‌هاي سطح بالاتري مانند MES (سيستم اجرايي توليد) است.

آينده توليد، توليد چابك است. توليد چابك راهي براي تغيير روش توليد، طراحي و ايجاد، مديريت و بازاريابي سازمانهاي بزرگ و كوچك است. براي حركت به سوي چابكي توليد، بسياري از شركتها روش توليدي خود را تغيير داده‌اند. آنها به سمت كاربري‌هاي كامپيوتري رو آورده و خود را هر چه بيشتر از حالت سنتي دور كرده‌اند. در توليد چابك، توليد كنندگان نگاهي جديد به مشتري دارند. حركت به سوي توليد چابك، بيشتر يك تغيير اجتماعي است تا يك تغيير تكنولوژيك. در توليد چابك، سازمانها از منبع يابي بيروني بهره ‌مي گيرند. همه چيز در اين روش توليد مانند مسائل مالي، افراد، ايده‌ها و نوآوري‌ها، شراكتي است.
چهار اصل کليدي توليد چابک که آن‌را از ديگر سيستم‌هاي توليدي جدا کرده ، عبارتند از:
-1 تحويل ارزش به مشتري
-2 اهميت افراد و نقش اطلاعات
-3 همكاري درون سازماني و بين سازماني
-4آمادگي براي تغيير
توليد چابك قابليت تغيير سريع خط توليد است. تغيير رويه سريع، قابليت حركت از مونتاژ يك محصول به محصولي مشابه با آن با كمترين تعويض ابزار و برنامه‌هاي نرم افزاري است. هدف در توليد چابك رسيدن همزمان به انعطاف پذيري و بهره‌وري بالاست.
علت آن است كه در يك خط توليد سري ، با خراب شدن يك ماشين يا اضافه كردن يك ماشين جديد، كل خط مي‌خوابد ولي به هنگام افزايش بهره‌وري، يك خط توليد موازي به‌وجود خواهد آمد كه خود باعث افزايش قابليت اطمينان، خواهد بود، افزايش بهره‌وري در اولويت است.
عناصر كليدي ارتقاي بهره‌وري عبارتند از: كاربرد آخرين فناوري با سرعت بالا، كاربرد تكنولوژي يكپارچه سازي فرآيند ، كاربرد تكنولوژي ابزارهاي هوشمند، كاربرد سيستم خط تغذيه منعطف، ابزار كاري و براده برداري سريع.يكپارچه سازي فرآيند فقط در جهت كاهش زمان نبوده، بلكه باعث افزايش دقت ماشين كاري مي شود بدون اينکه نياز به براده برداري مجدد باشد.
كوچكي محموله‌هاي توليدي، كوتاهي زمان تحويل محصول به مشتري، پايين بودن هزينه‌هاي توليدي، همگي لازمه‌هاي يك توليد پيشرفته‌اند. تحت چنين شرايطي توليد چابك مطلوب مي‌باشد. عناصر مورد نياز چنين توليدي عبارتند از: روباتها، تغذيه كنندگان منعطف، نقاله‌ها با روش ساخت محصول به صورت سخت افزاري يا نرم افزاري، ماشين‌هاي هوشمند. با هماهنگي اين عناصر يك سلول چابك توليد خواهد شد. طراحي روباتها و ماشين‌هاي مورد استفاده در اين سلول چابك، خود عامل مهمي در تضمين ايجاد سيستمي بي‌خطا و بهره وراست.

ابعاد توليد چابک
1) استراتژي‌ها
2) تكنولوژي‌ها
3) سيستم‌ها
4) نيروي انساني

1) استراتژي‌‌ها :
در جهت اجراي الگوي چابك ، استراتژي‌هاي مختلفي مطرح است كه عبارتند از:
الف) مديريت زنجيره عرضه
در اين زمينه تحقيقات روي انواع آسيب پذيري زنجيره‌هاي عرضه، چابكي زنجيره و مديريت آن و هزينه‌هاي موجودي در طول زنجيره‌ عرضه متمركز است.
ب) مهندسي همزمان
در اجراي اين شيوه تغييرات مكرر طراحي كاهش يافته و به يك روش سيستماتيك طراحي همزمان محصول و فرآيندهاي توليدي منجر مي‌شود.
2) تكنولوژي‌ها
سيستم توليدي چابك نيازمند فراهم شدن سخت افزارها و نرم افزار‌هاي مناسبي است كه امكان تغييرات آرايش سريع سيستم توليدي از توليد يك محصول به محصول ديگر را فراهم كند.
3) سيستم‌ها:
سيستم توليد چابك بايد قادر به ارزيابي سريع فرآيند طراحي محصول از نظر فرآيندهاي توليدي مورد نياز، زمانهاي توليد و هزينه‌هاي مربوط باشد به طوري كه بتوان تغييرات طراحي و فعاليتهاي بدون ارزش افزوده را به حداقل رساند.
4) نيروي انساني:
يكي از مسائل مطرح در حرکت به سمت يك سازمان چابك چگونگي مديريت و ايجاد انگيزش در نيروي انساني است. مشكل ‌ترين قسمت در تحقق هدف مديريت چابك، تغيير ساختاري و سازماندهي نبوده بلكه تغيير در فرهنگ و شيوه اعمال مديريت است.

ابزارهاي سازمان براي تحقق چابکي
-1 ساختار سازمان: لازم است ساختار سازمان انعطاف پذير باشد. در ارتباط با حوزه سازمان، اقدامات زير قابل انجام است:
_ تشكيل شراكت با ساير سازمانها
_ بهبود انعطاف پذيري از طريق تمركز زايي و اتخاذ ساختارهاي منعطف
_ ترويج فرهنگ تحول و نوگرايي
-2 افراد: در سازمان چابك كه با تغييرات مدام محيطي روبروست توانايي‌ و انعطاف پذيري انسان نقش مهمي را ايفا مي‌كند، در اين رابطه، اقدامات زير مؤثرند:
_ تمركز بر فعاليتهاي گروهي و فرهنگ مشاركت
_ تفويض اختيار به پرسنل سازمان
_ تكيه بر آموزش به عنوان ابزار مهم
_ تربيت وآموزش پرسنل در مهارتهاي مختلف
-3 تكنولوژي:
يک سيستم توليد چابک توانايي مقابله با تغييرات پيش‌بيني نشده را دارد. اين تغييرات مي‌تواند در مدل محصولات باشند. از اين رو سيستم توليد چابك بايد قابليت توليد محصولات جديد را داشته باشد. اقدامات زير در اين رابطه، حائز اهميت است:
_ سرمايه‌گذاري روي تكنولوژي‌هاي سخت افزاري مناسب و مدرن.
_ استفاده از سيستم‌هاي انعطاف پذير توليد به منظور انطباق با تغييرات در تركيب و نوع سفارشها.
_ به‌كارگيري سيستم‌هاي انعطاف پذيري پشتيباني توليد به منظور انطباق با شرايط متغير سفارشها.
_ پي‌ريزي يك سيستم توليد مجازي.
-4 تكنولوژي اطلاعات:
يكي از تمايزات بين سيستم‌هاي چابك با ساير سيستم‌ها ، بالا بودن محتواي اطلاعاتي است. به‌علاوه حجم اطلاعات مبادله شده بين شركتهاي همكار بالاست و لزوم حفاظت از اطلاعات كليدي هر سازمان را نمايان‌تر مي‌سازد. بنابراين سازمانهاي چابك، نيازمند سيستم‌هاي اطلاعاتي و ارتباطاتي پيشرفته و انعطاف پذيري بوده كه هم جريان روان و مطمئن اطلاعات را با توجه به مشكلات تضمين كند و هم قابليت انطباق با شرايط متغير را داشته باشد. در اين راستا اقدامات زير توصيه مي‌شود:
_ استفاده از استانداردها و پروتكل‌هاي مناسب در مبادلة اطلاعات بين سازماني
_ استفاده از سيستمها و تكنولوژي اطلاعاتي و ارتباطي مدرن با جهت ايجاد ارتباط مناسب و بهنگام در بين سازمانهاي همكار
_ يكپارچه سازي اجزاي پراكنده شامل مشتريان، تأمين كنندگان و همكاران در سازمانهاي مجازي.
-5 نوآوري و خلاقيت :
يك سازمان چابك به جاي فروش محصول توليدي خود بايد راه حلهاي خود را به مشتريان عرضه كنند در واقع هدف نهايي توليد چابك، تحقق واقعي مفهوم سفارشي سازي و برآوردن نيازهاي ويژه و متنوع تك تك مشتريان است. اقدامات زير مي‌تواند كارا باشد.
_ ايجاد فرهنگ تفكر و نو انديشي در سازمان.
_ سرمايه‌گذاري و تقدير از ايده‌هاي نو.
_ ايجاد مكانيسم ارتباط نزديك با مشتريان و گردآوري مداوم نظرات آنان.
_ ايجاد بستر سخت افرازي لازم جهت پشتيباني از مفهوم سفارشي سازي.

سه راه براي غلبه بر رقبا در سازمان چابك
هميشه در هر فعاليت، رقبايي وجود دارند كه هرچند نمي‌توان فعاليت آنها را كنترل كرد، مي‌توان تاثير فعاليت‌هايشان را بر بازار و كسب و كار خود محدود كرد. در اينجا با ارائه سه روش ساده، راه افزايش فروش و مطرح شدن در بازار، با كمترين يا حتي بدون رقابت با ديگران نشان داده شده است.
-1 از روشهاي بازاريابي غير قراردادي، غير كليشه‌اي و نامتعارف استفاده كنيد.
-2 بازارهاي ناب، دست نخورده و زير پوشش قرار نگرفته را به چنگ آوريد.
3ـ سعي كنيد همواره حرفه‌اي رفتار كنيد.

اصول طراحي سازمان چابك
اين اصول براي هر سازماني كه مي‌خواهد در جهت پاسخگويي و پيش‌بيني تغييرات بهتر از رقبايش عمل كند، لازم است. در شكل ، 7 اصل طراحي يك سازمان اطلاعاتي چابك آورده شده است.
اين اصول به شرح زير است:
1) استراتژي منبع يابي: مجموعه‌اي از تصميماتي بوده كه به تعريف و يكپارچگي منابع داخلي و خارجي مي‌پردازد. ابتدا به تشخيص خدماتي كه در سازمان بايد انجام شود پرداخته و سپس مسئوليت افراد را به آنان واگذارخواهد كرد.
2) مديريت منابع: نقش مؤثري در به‌كارگيري افراد، مهارتها و شايستگيها در جاي مناسب خود دارد و به سازمان در تخصيص درست منابع كمك خواهد كرد.
3) شايستگيها: چيزي كه باعث تشخيص بهترين عملكرد‌هاي سازماني است. در گذشته، سازمانهاي اطلاعاتي سنتي بر مهارتهاي تكنيكي تكيه داشته‌اند ولي با حركت به سمت چابكي به شايستگيها توجه بسيار شده است.
4) رهبري : در سازمانهاي چابك رهبري كمتر بر روي كنترل دستوري متمركز است و بيشتر روي آماده سازي، هدايت، اثر گذاري، تفويض اختيار و متقاعد سازي تمركز دارد.
5) نوع فرآيندها: در اينجا تأكيد روي چگونگي انجام كارتوسط سازمان است. به طور كلي تمامي فرآيندها داراي 4 خصيصه كليدي هستند: قابل مشاهده، قابل اندازه‌گيري قابل تكرار، قابل تنظيم.
6) ساختار بندي: بيشتر بر ساختار سازماني تمركز دارد و اينكه اجزاي سازمان چگونه در كنار هم قرار گيرند. يك سازمان چابك داراي ساختار قابل انعطاف است.
7) آمادگي تغيير: سهولت پاسخگويي در برابر تغييرات و تقاضاهاي غير قابل پيش‌بيني است. آمادگي تغيير، سازمانها را موفق به كسب فرصتها (در حقيقت همان چابكي كسب و كار) و رهايي از دشواريها (در حقيقت همان جهندگي سازماني) مي‌كند.

سازمان مجازي، يک سازمان چابک
تحقق چابكي يك فرآيند پويا و مستمر است و محركهاي سياسي، اقتصادي، اجتماعي موجب تأثيرات افزايشي روي سطح نياز يك سازمان به چابكي است.
دلايل نياز سازمانها به تشكيل سازمان چابك ( مجازي ) ، به شرح زير است:
-1 كوتاه مدت بودن فرصتهاي بازار
2 - وجود نداشتن تمامي قابليتهاي مورد نياز يك سازمان مستقل جهت ارائه سريع يك محصول جديد به بازار
3 - غير قابل پيش‌بيني بودن تغييرات مداوم در سطح بازارها، در حالي كه با ايجاد يك سازمان مجازي، ريسك در بين شركتهاي همكار توزيع مي‌شود و آسيب‌پذيري انفرادي آنها كاهش خواهد يافت.
4 - ايده‌ اصلي تشكيل يك سازمان مجازي، بر بهره‌گيري از فرصتهاي فوري و كوتاه مدت بازار، از طريق ادغام قابليتهاي محوري شركتهاي مستقل از هم ، استوار است .
برخي ويژگيهاي اين سازمانها به شرح زير است:
_ مبتني بودن بر اطلاعات.
_ غيرمتمرکز است ولي از نظر فناوري شديدا متمرکز عمل مي‌کند.
_ تمرکز فعاليتهاي سازمان مجازي حول شايستگيهاي منحصر به فرد آن است.
_ انعطاف‌پذير، چابک و سريعا قابل انطباق است.
_ سرمايه‌گذاريهاي آن بهينه بوده و هزينه‌هاي سربار در آن حذف مي‌شود.
_ خلاق، پويا، سازگار و همراه با ساختاري مجازي مبتني بر کار گروهي است.
_ تمركز روي قابليتهاي كليدي سازمان‌هاي همكار.
_ پروژه‌‌اي بودن اين سازمانها و افق برنامه‌ريزي كوتاه مدت آنها .
_ منحل شدن اين سازمانها در صورت كاهش سودهاي حاصله از همكاري .
_ فقدان سلسله مراتب بدين معني كه هيچ يك از اعضا نبايد تحت نفوذ ديگري باشند.
_ حداكثر انعطاف پذيري سازماني.
_ ضرورت وجود زير ساختارهاي اطلاعاتي و ارتباطي لازم.
_ ضرورت وجود اعتماد و اطمينان متقابل بين شركتهاي همكار.
_ اجتناب از رفتارهاي فرصت طلبانه از طريق تعيين چارچوبهاي حقوقي مناسب.

اهداف عمده سازمانهاي مجازي
_ بهره‌برداري به موقع از انواع منابع موجود در بازار به منظور ارتقاي کيفيت و افزايش ارزش محصول .
_ به کارگماردن نيروي کار متخصص از هر قشر،‌ طبقه، و مليت .
_ ايجاد نظارت دروني و خود جوش که تنها از محيطي بدون ابهام، قدرتمند و داراي اصول اجرايي مشترک و اعتماد قلبي و واقعي برمي‌آيد.

مطالعه موردي (شركت مگاموتور)
در اين قسمت با استفاده از پرسشنامه هاي طراحي شده ، به بررسي وضعيت سطح چابکي فعلي و ارزيابي چابکي مورد نياز در شرکت خاص پرداخته ايم . پرسشنامه ها توسط 40 نفر از کارشناسان شرکت پر شده اند و سپس با توجه به نحوه امتيازدهي به سوالات ، ميانگين کل را براي سطح فعلي چابکي شرکت و سطح مورد نياز چابکي محاسبه کرده ايم .

- معرفي شرکت
شرکت توليدي موتور ، گيربکس و اکسل ،در سال 1372 تشکيل شده است و با همکاري شرکتهاي وابسته و تحت پوشش ، تامين قواي محرکه گروه خودروسازي شامل شرکت سايپا ، پارس خودرو و زامياد را به عهده دارد . در حال حاضر روزانه 1300 دستگاه قواي محرکه پرايد و 200 دستگاه قواي محرکه نيسان را توليد مي کند .
مگاموتور 5 هدف اصلي را براي فعاليتهاي جاري خود مد نظر دارد:
-1 تامين نيازهاي داخلي کشور
-2 خود کفايي در ساخت قطعات و رفع وابستگي به شرکتهاي خارجي
-3 تمرکز بر کيفيت از طريق استقرار نظام کيفيت (QA ) ، دريافت گواهينامه ISO9002 ، ISO9001 ، QA9000
-4 حضور در بازارهاي جهاني و توسعه صادرات
-5 عرضه خدمات پس از فروش به مشتريان و مصرف کنندگان نهايي به صورت فروش قطعات يدکي

- ترکيب نيروي انساني شرکت
کل پرسنل اين شرکت ، 500 نفرند که از لحاظ سمت به شرح زير هستند:
180 نفر کارشناس ، 20 نفر کارشناس ارشد ، 50 نفر مدير و معاون و قائم مقام ، 50 نفر روسا و سرپرستان ، 120 نفر کارمندان ، 80 نفر تکنيسين و کمک کارشناسان .

نتايج تحقيق
در اين بخش امتيازات کلي پرسشنامه ها آورده شده است:
به طور کلي 30 نفر از کارشناسان و کارشناسان ارشد شرکت ، پرسشنامه تعيين سطح چابکي را پاسخ داده اند که ميانگين امتيازات آنها 8/5 بوده است و بعد از آن همان افراد پاسخگوي پرسشنامه بعدي يعني پرسشنامه ارزيابي چابكي مورد نيازبوده و ميانگين امتيازات آنها 9/6 بدست آمده است . با توجه به فاصله ميان اين دو امتياز يعني 1/1 اين همان خلاي است که سازمان براي رسيدن به سطح چابکي مطلوب بايد آن‌را پر کند .
عدد بدست آمده (8/5 )، ميزان چابکي فعلي سازمان را در حد متوسط و رو به پايين نشان مي دهد در صورتي‌که ميزان مورد نياز 9/6 به‌دست آمده است که با توجه به استاندارد تعيين شده :

1=سطح نياز بسيار پايين چابكي (بدون نياز)
2و3 =نياز كمي به چابكي
4تا 7 = نياز متوسط به چابكي
8و9=نياز زياد به چابكي
10= نياز بسيار به چابكي

نياز اصلي شرکت به چابکي متوسط و رو به بالا است.
با توجه به امتيازدهي کارشناسان شرکت به بخشهاي مختلف پرسشنامه ، و مشاهده ضعف موجود در همان بخش مربوط به سازمان پيشنهادهايي را ارائه داده ايم .

پيشنهادهاي براي ارتقاي سطح چابکي سازمان
_ نگارش يک برنامه کسب و کار مناسب و خوب .
_ تهيه چک ليست ملاحظات کسب و کار و چک ليست ملاحظات قانوني ، جهت تدوين استراتژي برون سپاري و عقد قراردادهاي مربوط به آن .
_ سه فرايند زير را سر لوحه کارهاي خود قرار دهيد :
1. پيش بيني نيازهاي مشتري
2. پاسخگويي سريع به نيازهاي مشتري
3. توليد محصولات جديد
_ از سه روش زير براي غلبه بر رقبا استفاده کنيد :
1. به‌کارگيري روشهاي بازاريابي غير قراردادي ، غير کليشه اي و نامتعارف.
2. هدف گذاري روي بازارهاي ناب،دست نخورده و زير پوشش قرار نگرفته.
3. رفتار حرفه اي.
_ به‌کارگيري هفت قانون طلايي زير ، جهت رسيدن به ارزش مورد نياز سازمان :
1. پروژه هاي سازمان خودرا با درنظر گرفتن اهداف ، درجه بندي‌و هماهنگ کنيد .
2. از سيستم ها براي تغيير چشم انداز رقابتي استفاده کنيد .
3. نقاط قوت سيستم هاي موجود را گسترش دهيد .
4. در روش کسب و کار و فناوري از ترکيب‌هايي ساده استفاده کنيد .
5. سيستم را طوري طراحي کنيد که پس از راه اندازي انعطاف پذيري لازم را براي توسعه داشته باشد .
6. سيستمي که پيچيدگي آن از ظرفيت سازمان شما فراتر است ، پياده نکنيد .
7. هرگاه پروژه اي با يک رويکرد ويژه با شکست روبرو شد ، براي بار دوم آن‌را تکرار و براي عملي شدنش تلاش نکنيد .

- موارد زير را هر هفته يک بار در سازمان انجام دهيد :
_ نيازمنديهاي اطلاعاتي سازمان خود را براي پاسخگويي به تغييرات ارزيابي کنيد .
_ نقاط قوت و ضعف سازمان خود را تحليل کنيد .
_ به شناسايي فرصتها و تهديدات سازماني بپردازيد .
_ 7 اصل مهم چابکي را در نظر داشته باشيد .
1. استراتژي منبع يابي
2. مديريت منابع
3. شايستگيها
4. رهبري
5. نوع فرايندها
6. ساختاربندي
7. آمادگي تغيير
_ استراتژي هاي سازمان را تحليل کنيد و بهبود دهيد .( مثلا يک مديريت منابع موفق به يک استراتژي مبع يابي درست اتکا دارد‌‌ ‌.

- موارد زير را هر سه ماه يک بار انجام دهيد :
_ بخشي از سازمان را براي ايجاد چابکي در نظر بگيريد .
_ ميان نيازمنديهاي چابکي سازمان و اهداف کاري ارتباط برقرار کنيد .
_ نقش آينده سازمان خود را تعريف کنيد‌.
_ به تعيين موقعيت سازمان خود در دو يا سه سال آينده بپرازيد .
_ به نقشها و ارزشهاي آينده سازمان فکر کنيد .
_ به چگونگي رهبري آينده سازمان بينديشيد .
_ نقاط بحراني و استراتژي هاي کاري خود را تعريف کنيد .
_ برنامه هايي موثر در جهت طراحي اصول چابکي ( 7 اصل ) سازمان خود طراحي کنيد‌.
_ زمان کافي براي بررسي تغييرات ايجاد شده روي افراد، تيمها و شرکاي سازمان صرف کنيد .
- موارد زير را هر سال يک بار انجام دهيد :
_ يک استراتژي رويارويي با تغيير براي سازمان ايجاد کنيد .
_ روي برنامه هاي آمادگي براي تغيير سازمان سرمايه گذاري کنيد .
_ الزامات تغيير را شناسايي و اثر تغيير را روي افراد سازمان بررسي کنيد .

ارائه راه حل
- رويکرد ساختاربندي مجدد فرايندهاي سازمان
_ تنظيم و تطبيق فرايندهاي سازماني .
_ تطبيق کليه پروژه هاي مرتبط با IT با منابع و فرايندهاي کاري و اهداف بلند مدت سازمان که خود باعث پيشبرد پروژه ها مي شود .
_ استخدام مدير ارشد اطلاعاتي و تيم مديريتي لايق براي سازمان که خود باعث برتريهاي استراتژي IT مي‌شود .
_ شراکت مناسب با تامين کنندگان خارجي سازمان که خود باعث افزايش کارايي عمليات IT در سازمان است.
_ توجه سازمان به محيط رقابتي که باعث عقب نيفتادن از رقبا خواهد شد .
_ توسعه مديريت پروژه سازمان .
_ از منابع قوي همراه با شايستگيهاي سازماني استفاده شود .
_ از منابع خارجي به خوبي بهره گيري شود .
_ بين فرايندها و ساختار کاري تطابق ايجاد شود .
_ روابط کاري به صورت مناسبي تعريف شود .

نتايجي که چابکي براي سازمان ايجاد مي کند
_ پيشبرد سريعتر سازمان به اهداف کاري
_ خدمت رساني بهتر ، کاهش قيمتها ، دوام سازمان
_ کسب ارزش از سرمايه گذاري IT
_ کاهش حجم بودجه اختصاصي به IT
_ برقراري هماهنگي لازم بين سرويس دهندگان IT
_ توانايي سازمان در تغيير فرايندها و بهبود عمليات کاري
_ پاسخگويي سريعتر سازمان به نيازهاي مشتري ، افزايش رضايت کارکنان
_ مهارتهاي کارکنان توسعه قابل توجهي مي يابد
_ ارزشهاي کاري افزايش مي يابد
_ کنترل سازماني بهبود مي يابد
_ پيشرفت ساختار فرايندهاي سازماني
_ افزايش کارايي سازمان به دليل کاهش هزينه ها
_ کسب برتريهاي تکنولوژيکي
_ بهبود کنترل هزينه

جمع بندي و نتيجه گيري
سازمانها مجبور به تغيير نيستند ، به عبارت ديگر ادامه حيات و بقا اصلا اجباري نيست. ترديدي نيست كه تغيير ، رمز بقا و ماندگاريست و بسياري از انسانها ، و به تبع آن جوامع ، موسسات و شركتها ، همواره در جهت دگرگوني خود و تطبيق اوضاع و احوال خود با شرايط محيطي اطرافشان برآمده اند. شرايطي كه شايد خود هيچ گاه نقش فعالي در ايجاد آن نداشته اند. بررسي تاريخ و سرگذشت شركتهايي با عمر بالا بيانگر اين واقعيت است كه آنها پيوسته در تلاش براي بقا و انطباق بيشتر خود با محيط اطرافشان بوده اند. به نظر مي رسد شرط ماندگاري در اين است كه با اعمال تغييرات تدريجي اختياري ، خود را با تغييرات اجباري وفق دهيم .
به هر حال با توجه به تغييرات سريع تکنولوژيک و کاري در دنياي رقابتي امروز ، نياز به شکل گيري سازمانهاي چابک و در سطح بالاتر، سازمانهاي مجازي به خوبي احساس مي شود .در راستاي اين رقابت تنگاتنگ ، پاسخگويي سريع به نيازهاي روز افزون و متغير مشتري لازمه کسب مزاياي رقابتي براي سازمان است. در اين زمينه ، در صورت لزوم سازمان بايد به تغيير فرايندها و زير ساختارهايش بپردازد .
از آنجا که سازمانهاي اطلاعاتي با نيروهاي زيادي چون مشتريان تأمين كنندگان، رقباي داخلي و خارجي، مواجه بوده و هر يك تأثير ويژه‌اي بر سازمان خواهند داشت ، هر سازمان بايد خود را به طور مناسب در جهت پاسخگويي به مجموعه‌اي مشخص از نيروهاي داخلي و خارجي، در جهت چابكي طراحي كند که کليه اصول جهت طراحي سازمان چابک در متن مقاله آمده است .

مراجع
1. Manasi Patel ,"Supply Chain Agility In Todays world",September,2002.
2. Christopher Ambrose, Diane Morello ,"Designing the Agile Organization: Design Principles and Practices",06 January 2004.
3. Brian Zrimsek, Yvonne Genovese, Kenneth Brant, "ERP II in Support of Lean Manufacturing in Automotive",26 July 2001.
4. http://www.itri.org.tw/
5. http://www.cnn.com/
6. http://dora.eeap.cwru.edu/
7. http://hiparms.ifw.uni-hannover.de/
8. Gregory Carylee Cavsey ,"Elements Of Agility In Manufacturing", September,2001.
9. www.systemgroup.net
10. J.Kannet,W.Faisst ,"Application Of Information Technology To A Virtual Enterprise Broker",1997.

11 - «كتاب طراحي و توليد محصول»،انتشارات رسا،1381.
12 - محمد كريمي، علي شاهنده ، جمشيد پرويزيان ، «الگو و چهارچوب عملي تعيين ابزار به منظور چابك نمودن يك سازمان توليدي».

_ دكتر محمد فتحيان: عضو هيات علمي دانشگاه علم و صنعت
_ _ سرور خسروشاهي و مونا گلچين پور: دانشجويان كارشناسي مهندسي صنايع دانشگاه علم و صنعت ايران